Artykuły

Ile potrzebujemy witaminy C? Odpowiedź nie jest prosta. Przedstawię ją w punktach.

1. Według podręczników biochemii statystyczny dorosły człowiek potrzebuje 60 mg dziennie, a nadmiar jest wydalany z moczem. W rzeczywistości nasze zapotrzebowanie zmienia się, jest indywidualne i zróżnicowane. Zapotrzebowanie na witaminę C, uwarunkowane jest wiekiem, cechami metabolicznymi, trybem życia, dietą, jakością środowiska w którym żyjemy. Witamina C jest prawoskrętnym kwasem L-askorbinowym, czyli kwasem L(+) askorbinowym. Ludzki organizm jej nie wytwarza. Wytwarzają ją rośliny.

2. W Europie mamy łatwy dostęp do świeżych warzyw i owoców. Dostępne i popularne są suplementy diety zawierające witaminę C. Objawy niedoboru witaminy C rozwijają się powoli. Pierwszymi symptomami niedoborów witaminy C w organizmie są problemy z dziąsłami, ze skórą i jej przydatkami, czyli włosami i paznokciami.

3. W wyniku braku witaminy C dziąsła ulegają osłabieniu i pojawiają się w nich stany zapalne. W efekcie mamy spuchnięte, czerwone i krwawiące dziąsła. W przypadku długotrwałego braku witaminy C dziąsła mogą przybrać barwę fioletową. To jest początek szkorbutu, choroby gnijących dziąseł, prowadzącej do wypadania zębów.

4. Gdy w diecie długo brakuje witaminy C, może dojść do rogowacenia włosowatego. Z powodu gromadzenia keratyny w porach skóry, na ramionach i udach powstaje „skóra kurczaka”. Brak witaminy C osłabia żyły, co prowadzi do tzw. krwotoku odłamkowego, który generuje w paznokciach powstawanie czerwonych plamek lub pionowych linii na płytce paznokcia.

5. Skutkiem braku witaminy C jest osłabienie sprawności mechanizmów gojenia się ran. W sytuacji, kiedy rany goja się powoli, bardzo często dochodzi do owrzodzeń. W przypadkach długotrwałego niedoboru witaminy C stare rany mogą się ponownie otwierać, zwiększając ryzyko infekcji. Taka sytuacja często występuje u cukrzyków.

6. Niedobór witaminy C może być przyczyną bólu stawów, powodującego utykanie lub trudności w chodzeniu. Często przy braku witaminy C występuje krwawienie w stawach powodujące obrzęk, który ból potęguje. Takie sytuacje częściej pojawiają się u seniorów.

7. Witamina C odgrywa ważną rolę w tworzeniu i metabolizmie kości. Zbyt niskie spożycie witaminy C zwiększa ryzyko złamań i zrzeszotnienia kości. Dlatego jej spożywanie jest tak ważne dla dzieci i młodzieży, u których szkielety do 25 roku życia są w fazie wzrostu.

8. Zjawiska te niweluje suplementacja diety witaminą C.

9. Dwa z najwcześniejszych objawów niedoboru witaminy C to zmęczenie i zły nastrój. Objawy te mogą pojawić się nawet przed rozwinięciem pełnego niedoboru.

10. Wykorzystanie witaminy C w organizmie jest zależne od białka transportującego witaminę C przez błony komórkowe. Z wiekiem ekspresja genów, w których zapisana jest sekwencja wspominanego białka transportowego, się zmniejsza. Z tego powodu ilość spożywanej witaminy C prze osoby 60+ powinna być większa.

11. Wiele chorób i zaburzeń metabolicznych zwiększa zapotrzebowanie na witaminę C. Dzienna dawka może wzrosnąć od skromnych 60 mg do 500 mg. Dla wielu osób w przypadku przeziębienia trzeba zwiększyć tą ilość do 1 -2 g, gdy tylko ujawniają się pierwsze symptomy choroby. To zalecenie dotyczy na ogół wszystkich ludzi tzw. przeciętnych/statystycznych.

12. Więcej niż przeciętnie witaminy C wymagają organizmy: palaczy, nałogowych alkoholików, nawet ludzi pijących niezbyt dużo i niezbyt często alkohol.

13. Osoby z chorobami metabolicznymi, na przebieg których na wpływ jakość bariery antyoksydacyjnej powinny spożywać codziennie 200-250 mg witaminy C. Tak jest w, chorobach autoimmunologicznych: cukrzycy, chorobach Gravesa-Basedowa i Hashimoto, zespole Sjögrena, bielactwie, stwardnieniu rozsianym, zapaleniu tętnic.

14. W chorobach przewlekłych konieczne jest zwiększane spożycie witaminy C. Diabetycy muszą spożywać od 0,5 do 1 g dziennie witaminy C, ponieważ w cukrzycy zmniejszona jest ilość białka transportującego witaminę C przez błony komórkowe. Cukrzyca sprzyja otyłości, a otyłość miażdżycy. Zwiększone dawki witaminy C chronią przez zawałami i udarami.

15. Szczególna uwagę należy zwróć na kolagenozy. W każdej chorobie zaliczanej do kolagenoz, czyli w toczniu rumieniowatym układowym, zespole przewlekłego zmęczenia, reumatoidalnym i zesztywniającym zapaleniu stawów, zapaleniu wielomięśniowym, rumieniu guzowatym, zespole antyfosfolipidowym, młodzieńczym idiopatycznym zapaleniu stawów, twardzinie układowej, należy indywidualnie rozpatrywać możliwość lub konieczność spożywania witaminy C. Przy chorobach tkanki łącznej stawów bardzo ważne jest, aby odróżnić zdiagnozowaną chorobę od niezróżnicowanej choroby tkanki łącznej.

16. Bez witaminy C tkanka łączna nie może się regenerować. W przypadku chorób stawów do witaminy C należy dołączyć mangan i białka zawierające walinę, prolinę i lizynę. Witamina C jest koenzymem hydroksylazy prolinowej i lizynowej, enzymu uczestniczącego w biosyntezie kolagenu. Wymienione elementy są niezbędne do tworzenia w nielicznych komórkach tkanki łącznej kolagenu w właściwej strukturze. We wszystkich chorobach autoimmunologicznych należy stosować diety niskohistaminowe. Do diety należy dołączyć program suplementacji zawierający zawierające elementy odżywcze przeciwzapalne i antyoksydacyjne. (o tym będzie w następnych tekstach)

17. Leukocyty, to białe krwinki dostarczające witaminy C do wszystkich tkanek. Ilość kwasu L(+) askorbinowego w leukocytach przyjmuje się za ogólny poziom witaminy C w organizmie. Gdy witamina C bierze ona udział w mechanizmach obronnych jej poziom we krwi szybko się obniża.

18. Granulocyty są rodzajem leukocytów. Układ immunologiczny chroniąc człowieka przed patogenami ma ukształtowane dwie linie obronne. Pierwsza linia obrony działa bezpośrednio po wtargnięciu nieproszonego gościa: bakterii, wirusa, „grzyba” do organizmu. W tej części mechanizmów obronnych najważniejsza rolę pełnią przeciwciała, interferon i wiele białek układu dopełniacza. Intruz zostaje albo dezaktywowany, a jeżeli jest to niemożliwe, wskazane zostaje miejsce jego inwazji. Wówczas druga linia obrony włącza system obrony komórkowej. System ten opiera się na układzie leukocytowym, w którym najważniejszą rolę odgrywają krwinki białe typu: limfocyty T, B i makrofagi. Nazwa „makrofag” oznacza „wielki żarłok”. Komórki te pożerają (to się nazywa fagocytoza) obce/niepożądane drobnoustroje chorobotwórcze w naszej krwi, w tym również bakterie. Makrofagi zawierają ponad pięćdziesiąt razy więcej witaminy C, niż jakkolwiek inna komórka. Dlatego podczas infekcji bakteryjnej wskazana jest suplementacja witaminą C w dawkach 1-2 gramy dziennie.

19. Braki witaminy C powodują wczesne pojawienie się oznak starości, takich jak zmarszczki, przygarbienie, ciemne plamki na skórze (tzw. kwiaty starości), częste krwotoki, długo utrzymujące się sińce. Dostateczna dawka witaminy C przedłuża młodość. Witamina C jest ważnym elementem bariery antyoksydacyjnej, chroniącej ludzki organizm przed procesami wolnorodnikowego starzenia się. Witamina C działa jako antyoksydant w fazie wodnej. Bardzo szybko można efektywnie uzupełnić braki witaminy C. Drugą równie ważną witaminą antyoksydacyjną jest witamina E, będąca ważnym elementem bariery antyoksydacyjnej w fazie tłuszczowej. Optymalne nasycenie witaminą E następuje po kilku tygodniach suplementacji. Witamina C sprzyja w działaniu witaminie E, regenerując jej potencjał antyoksydacyjny, co jest bardzo ważne w przypadku niedoborów witaminy E.

20. Witamina C ma bardzo ważną role w przeminie żelaza. Żelazo w organizmach żywych występuje tylko na drugim stopniu utlenienia. Najwięcej żelaza jest w mięsie. Żelaza spożywamy stosunkowo dużo. Nadmiar żelaza może być przyczyną bardzo poważnych zaburzeń metabolicznych. Dlatego mamy mechanizmy broniące nas przed nadmiernym magazynowaniem żelaza. Spożywany pokarm trafia najpierw do żołądka, w którym trawione są białka i uwalniane z nich jest żelazo. W żołądku mamy bardzo kwaśne środowisko, ponieważ wydzielany jest kwas solny, który wspomaga trawinie białek. W środowisku kwaśnym ( z niskim pH) żelazo natychmiast ulega utlenieniu do trzeciego stopnia. W takiej formie związki żelaza są całkowicie nieprzyswajalnie. Witamina C spożywana przed posiłkiem, w jelitach redukuje żelazo z poziomu utlenienia plus trzy do plus dwa. Zredukowane żelazo do drugiego stopnia utlenienia jest przyswajane przez enterocyty, części proksymalnej jelita cienkiego. Jednakże nie wszystko wychwycone żelazo jest przyswajane do organizmu. Poziom przyswajania żelaza w enterocytach waha się od kilku do 20%, zależy jest od stopnia nasycenia organizmu żelazem. Reszta jest wyrzucana z enterocytu do jelita.

21. Każda osoba spożywająca produkty spożywcze wysoko przetworzone o długiej trwałości, takie jak mięso w postaci wędlin, musi uwzględnić konieczności regularnego spożywania witaminy C w dawce 200-250 mg dziennie. Do produkcji wędlin używa się związków azotowych, m. in. saletry amonowej. Związki azotowe są stosowane w celu zachowania świeżego wyglądu wyrobów wędliniarskich. Niestety są prekursorami rakotwórczych nitrozoamin, które mogą powstawać w naszym żołądku. Witamina C spożywana przed posiłkiem buforuje sok żołądkowy i zapobiega powstawania nitrozoamin. Sok żołądkowy zawierający witaminę C zwiększa swoją pojemność buforową, dzięki czemu kaskada procesów enzymatycznych w żołądku wydajnie trawi pokarm zawierający nawet białko mięsa czerwonego.

22. Więcej witaminy C potrzebują osoby mieszkające w uprzemysłowionych miastach i przy ruchliwych szosach, ponieważ w tych miejscach jest dużo pyłów zawierających związki ołowiu i kadmu.

23. Osoby przyjmujące dużo kwasu acetylosalicylowego, potocznie nazwanego aspiryną muszą spożywać zwiększoną ilość witamy C, ponieważ salicylany przyspieszają wydalanie witaminy C.

24. Kobiety zażywające długotrwale doustne środki antykoncepcyjne muszą regularnie zażywać suplementy witaminy C, ponieważ ich organizmy szybciej ją metabolizują/zużywają.

25. Osoby mające w swoim życiu dużo stresorów, lub które przeżyły głęboki szok, wywołujący długotrwały distres, powinne zażywać witaminę C. Distres zaburza układ hormonalny (zbyt dużo i zbyt często kortyzolu), a poprzez receptory adrenergiczne osłabia odpowiedź obronną układu immunologicznego. Gorszy stan układu immunologicznego pogarsza nasze samopoczucie i nie pozwala na właściwą reakcje na stresory… tworzy się zaklęty krąg; zły stan psycho emocjonalny zaburza odpowiedź immunologiczną; brak równowagi w układzie immunologicznym źle wpływa na psychikę. Stare powiedzenie, że chorobę można sobie wmówić, jest prawdziwe.

26. Jeżeli ktoś wypala paczkę papierosów dziennie, to już trzeba zwiększyć ilość spożywanej witaminy C o 25-30% w stosunku do normy obowiązującej niepalących. Jeżeli pali się więcej niż paczkę, zapotrzebowanie może wzrastać nawet o 50%. Wykazano, że palacze przyswajają gorzej kwas askorbinowy, prawdopodobnie przez osłabienie ekspresji genu białka transportowego witaminy C.

27. Osoby, które piją często alkohol również potrzebują dodatkowych ilości witaminy C. Wątroba, produkuje enzym dehydrogenazę alkoholową, którego ilość w organizmie decyduje o osobniczej odporności na zamroczenie alkoholowe. O osobach mających duże ilości dehydrogenazy alkoholowej mówi się, że mają „mocną głowę”, ponieważ mogą wypić więcej wódki, nie upijając się do nieprzytomności. Dehydrogenaza rozkłada etanol do aldehydu octowego. To jest związek bardziej toksyczny od etanolu, dlatego osoby z „mocną głową” zawsze maja cięższy kac. Osobom tym wydaje się, że mogą więcej wypić. Niestety są w błędzie. Są najlepszymi kandydatami na alkoholików. Alkoholizm jest choroba nieuleczalną. Z powodu spożywania wysokoenergetycznego etanolu, komórki nerwowe produkują ogromną ilość neuroprzekaźników, które w pierwszych minutach powodują efekt pobudzenia. Jednakże receptory neuronów nie są w stanie przyjmować długo ogromnej ilości neuroprzekaźników. Przesilenie pracy mózgu prowadzi do utraty koordynacji, a następnie utraty przytomności. Ostatecznie receptory na neuronach zostają „wypalone”, co skutkuje pojawieniem się nieuleczalnej choroby alkoholowej. Alkoholicy mają „wypalone” na stałe receptory w tej części mózgu, która odpowiada za odczuwanie właściwych emocji związanych z karą i nagrodą. Czyli, alkoholik już nigdy w swoim życiu nie zazna prawdziwego uczucia szczęścia. Również nie będzie mógł odczuwać odpowiedzialności za swoje czyny. Dlatego alkohol zawsze w ostateczności generuje złość i agresję. Dodatkowo osoby często pijące mają większe prawdopodobieństwo zachorowania na marskość wątroby. Osoby mające jakiekolwiek zaburzenia metaboliczne, przewlekłe choroby zawsze będą mogły wypić więcej alkoholu. Osoby zdrowie upiją się wcześniej.

28. W centrum katalitycznym dehydrogenazy alkoholowej wbudowany jest atom cynku. Efektywność tego enzymu uzależniona jest od ilości witaminy C. Dzięki spożywaniu odpowiednich ilości cynki i witaminy C możemy cieszyć się delektowaniem kieliszka dobrego wina podanego do obiadu. Niedobory witaminy C i cynku u osób pijących często alkohol, są powodem trwającego dłużej procesu detoksykacji. Brak cynku i witaminy C u osoby pijącej alkohol skutkuje dłuższym i cięższym kacem.

29. Zaobserwowano, że witamina C w połączeniu z witaminą B1 i cysteiną (aminokwas wchodzący w skład glutationu), a także z magnezem i wapniem może wspomóc organizmy alkoholików i palaczy przed stałą niedyspozycją. Z alkoholizmu nie da się wyleczyć.

30. Kadm jest dla nas pierwiastkiem toksycznym. Nawet w małych ilościach powoduje wysokie ciśnienie. Palacze przyswajają kadm z dymem papierosowym. Witamina C i cynk przyspieszają/ułatwią procesy detoksykacji organizmu z kadmu, chronić przed skutkami choroby nadciśnieniowej.

31. Osoby żyjące w dużych uprzemysłowionych miastach, przy ruchliwych autostradach i drogach są narażone na kontakt z pyłami zawierającymi związki ołowiu i kadmu. Witamina C umożliwia i przyspiesza procesy detoksykacji toksycznych pierwiastków.

dr n.med Sławomir Puczkowski