Artykuły

Zawartość magnezu we włosach pacjentów z chorobami cywilizacyjnymi w Polsce w latach 2010 – 2013

Wstęp

Magnez pełni w organizmie liczne funkcje fizjologiczne wpływając bezpośrednio na metabolizm wszystkich układów narządowych.
Uczestniczy w wielu procesach utrzymujących dynamiczną homeostazę. Ilość magnezu w organizmie jest determinowana wieloma czynnikami. W badaniu Atherosclerosis Risk in Communities wykazano, że mała podaż magnezu w diecie może być czynnikiem etiopatogenetycznym miażdżycy, nadciśnienia tętniczego i cukrzycy [1].

Analiza pierwiastkowa włosów umożliwia ocenę stanu odżywienia pacjenta. Zawartość magnezu we włosach jest dobrym wyznacznikiem ilości magnezu w całym organizmie.

W NZOZ Biomol-Med wykonano w latach 2010 – 2013 analizę pierwiastkową włosów 21094 pacjentom obojga płci w wieku od 4 lat do 90 lat z całej Polski. Następnie przeprowadzono analizę statystyczną, której celem było określenie czy zawartość magnezu we włosach osób z chorobami układowymi i cywilizacyjnymi różni się istotnie statystycznie od średniej krajowej.

Materiał i metoda

Do ilościowego oznaczenia magnezu we włosach pobrano 300 mg włosów z głowy, z kilku różnych miejsc z potylicy. Do analizy wzięto 3 centymetrowy odcinek włosów wyciętych bezpośrednio przy skórze. Włosy myto w wodnym roztworze detergentu, a następnie w acetonie. Po wysuszeniu ważono. W naczyniach teflonowych zalewano mieszaniną do mineralizacji (65% kwas azotowy i 30 % nadtlenek wodoru). Naczynia umieszczano w piecu mikrofalowym, w którym włosy przez 30 minut ulegały mineralizacji. Po ostudzeniu zmineralizowane próbki przenoszono do probówek, uzupełniano wodą dejonizowaną do 10,0 ml i poddano analizie ilościowej.
Nie badano włosów farbowanych i poddanych innym zabiegom kosmetycznym.

Oznaczenia wykonano za pomocą spektrometru ICP OES Perkin Elmer Optima 5300. Do standaryzacji metody oznaczenia magnezu użyto Muliti Element ICP Standard Sol. (30E) Chem-Lab. Niepewność rozszerzona U [%] dla magnezu wyniosła 10,9%.

Wyniki

Wśród wszystkich przebadanych było 13145 pacjentów ze zdiagnozowanymi chorobami cywilizacyjnymi i 4689 pacjentów z chorobami układowymi. Na ankietach 2422 osoby deklarowały co najmniej dwie choroby. 5682 osoby zrobiły analizę pierwiastkową włosów profilaktycznie. Dla porównania badanych parametrów, wykorzystano odpowiednie testy statystyczne w zależności od skali, powiązania prób i od rodzaju rozkładu badanej próby. W celu wybrania odpowiedniego testu sprawdzono, czy zmienne podlegały rozkładowi normalnemu, a następnie zastosowano test parametryczny (t-Studenta).

Zawartość Mg we włosach różniła się statystycznie istotnie między grupami pacjentów z poszczególnymi chorobami układowymi a średnią ogólnopolską(p<0,05). Średnia zawartość Mg we włosach przebadanych 21094 Polaków wyniosła 29,8 ±1,84 mg/kg.

Wykres 1

Wykres przedstawia porównanie wyników badań zawartości magnezu we włosach w ppm (mg/kg) osób badanych z chorobami układowymi do średniej krajowej w latach 2010 – 2013.

Wykres 2

Wykres przedstawia porównanie wyników badań zawartości magnezu we włosach (mg/kg) osób z chorobami cywilizacyjnymi do średniej krajowej w latach 2010 – 2013.

Dyskusja

Na całkowita pulę magnezową w ludzkim organizmie mają wpływ następujące czynniki:

• ilość i jakość magnezu w diecie i suplementach;
• dobór właściwej diety;
• stan psychofizyczny;
• stan zdrowia;
• styl życia (aktywność fizyczna, używki itp.);
• czystość środowiska;

Magnez w fizjologii człowieka jest szybko metabolizowany. Zapotrzebowanie na magnez u osób dorosłych wynosi od 300 do 400 mg na dobę i jest bardzo uzależnione od aktywności psychofizycznej [2]. Około 53% puli magnezowej człowieka znajduje się w kościach, około 27% w mięśniach, ponad 19% w innych tkankach miękkich, 1% występuje w płynach międzykomórkowych, z czego prawie połowa w erytrocytach [3].

Wydalanie magnezu z moczem przyspiesza: spożywanie diety lub suplementów zwiększających ilość wapnia we krwi, dieta białkowa, diety zakwaszające, alkohol.
Ilość wydalanego magnezu z moczem zmniejszają diety zawierające duże ilości fosforanów, parathormon, glukagon, insulina i witamina D (zależnie od ilości).

Wydalanie nerkowe jest głównym mechanizmem regulującym zawartość magnezu we krwi. Pod względem ilościowym wydalanie w jelitach i z potem ma mniejsze znaczenie. Magnez zawarty w osoczu (68%) jest przesączany przez kłębuszki, potem resorbowany w 96,5% w gałęzi wstępującej nefronu.
Wydalanie zwiększa się w przypadku nadmiaru magnezu i zmniejsza się wraz z jego niedoborem. Regulacja ilości wydalania magnezu jest złożonym i dynamicznym zjawiskiem [2].

Ilość magnezu w organizmie może sprzyjać powstawaniu chorób układowych, które bardzo często przechodzą w stan chroniczny. Magnez może mieć wpływ na przebieg i skuteczność procesu leczenia [1].
Informacje na temat zdrowia pacjentów, u których wykonano analizę pierwiastkową włosów uzyskano z ankiet, na których pacjenci deklarowali rodzaj choroby. W ankiecie nie określano jest etap i przebieg choroby.

Analizując otrzymane rezultaty badań prowadzonych w Biomol-Med można zauważyć fakt, iż zawartość magnezu we włosach przebadanych pacjentów w większości patologii jest mniejsza od średniej krajowej. Na szczególną uwagę zasługuje fakt, iż pacjenci z chorobami układu krążenia mieli najmniejszą ilość magnezu we włosach. Największą ilość magnezu we włosach mieli pacjenci z cukrzycą II typu, astmą, stwardnieniem rozsianym i osteoporozą. Można założyć, iż w tych przypadkach zaordynowano właściwe leczenie i żywienie (zgodne z zaleceniami odpowiednich towarzystw lekarskich). Na tej podstawie można wnioskować, że procedury lecznicze w diabetologii, pulmonologii, neurologii i ortopedii uwzględniają rolę magnezu w skuteczności działań terapeutycznych. Natomiast we wszystkich innych dziedzinach medycznych obejmujących wskazane w tabeli 2 patologie zapomniano o roli magnezu. W analizie wyników ważnym aspektem powinien być charakter poszczególnych patologii, których przebieg bezpośrednio wpływa na metabolizm magnezu. Możliwe, iż w tych przypadkach zaburzenia metaboliczne uniemożliwiają właściwą retencję magnezu w organizmie. Lekarz powinien ten fakt uwzględnić ordynując odpowiednie żywienie wsparte suplementacją mineralną.

Należy również uwzględnić wiedzę samych pacjentów, budowaną przez reklamy preparatów odżywczych zawierających magnez. Aby nasycić organizm magnezem suplementacja musi być wielomiesięczna. Pacjenci zachęceni dobrymi skutkiem suplementacji magnezem kupowali następne opakowania preparatu magnezu. Możliwe, że jest to istotny czynnik sprzyjający poprawie zdrowia.

Niepokojącym jest fakt, iż osoby wykonujące analizę pierwiastkową włosów profilaktycznie miały mniejszą zawartość magnezu we włosach od średniej krajowej.

Wniosek: zaczynamy interesować się swoim zdrowiem dopiero wtedy, gdy już pojawiła się choroba.

dr n. med. Sławomir Puczkowski

Literatura

[1] Ma J., Folsom A.R., Melnick S.L. i wsp. „Associations of serum and dietary magnesium with ardiovascular disease, hypertension diabetes, insulin, and carotid arterial wall thickness: The ARIC Study”, J. Clin. Epidemiol., 48, 927–940 (1995)
[2] Dudek H. , Magnez pierwiastek energii, Wydawnictwo psychologii i kultury „Eneteia”, Warszawa (1999)
[3] Aleksander Goch, Ryszard Wlazłowski, Jan Henryk Goch „Magnez we włosach, osoczu i moczu dobowym u chorych na nadciśnienie tętnicze” Arterial Hypertension, 9, 344–349 (2005)
[4] Podlewski J. Chwalibogowska-Podlewska A., Leki współczesnej terapii wydanie XII, Fundacja Büchnera, Warszawa (1998)